Κέλλυ Χολέβα (Msc)
Κλινική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
Η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (ΙΔΨ) χαρακτηρίζεται από την επίμονη παρουσία εμμονών και ψυχαναγκασμών, οι οποίες προκαλούν έντονο άγχος στον πάσχοντα.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) την αναγνωρίζει ως μια εξαιρετικά περιοριστική ψυχική νόσο, κατατάσσοντας την ανάμεσα στις δέκα πιο επιβαρυντικές ασθένειες για τη λειτουργικότητα του ατόμου παγκοσμίως.
Επηρεάζει περίπου το 2,5% του πληθυσμού, με παρόμοια συχνότητα σε άνδρες και γυναίκες.
Στην τελευταία έκδοση του αμερικανικού ψυχιατρικού εγχειριδίου διάγνωσης (DSM-V) το 2013, κατατάσσεται πλέον σε μια ξεχωριστή κατηγορία διαταραχών χαρακτηριζόμενες από εμμονές και/ή ψυχαναγκασμούς. Σε αυτήν την κατηγορία συμπεριλαμβάνονται επίσης η σωματοδυσμορφική διαταραχή, η διαταραχή συσσώρευσης, η τριχοτιλλομανία και άλλες ψυχαναγκαστικές διαταραχές που προκύπτουν από τη χρήση ουσιών, φαρμάκων ή σωματικών παθήσεων. Μέχρι το 2013 ανήκε στις αγχώδεις διαταραχές.
Κυριότερα συμπτώματα της διαταραχής αποτελούν:
- Οι Ιδεοληψίες
- Οι Ψυχαναγκασμοί και το
- Πολύ έντονο άγχος
Τα συμπτώματα της διαταραχής μπορούν να προκαλέσουν βαθιά ψυχική δυσφορία στον πάσχοντα. Η επίμονη και παρατεταμένη εμφάνισή τους, συνήθως σε μεγάλη χρονική διάρκεια, επιφέρει σημαντική διατάραξη στην καθημερινότητα του ατόμου, επηρεάζοντας αρνητικά τη λειτουργικότητά του σε διάφορους τομείς της ζωής και της καθημερινότητάς του.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ιδεοληψίες μπορεί να εμφανίζει η πλειοψηφία των ανθρώπων. Στην πλειονότητά τους περνάνε απαρατήρητες ή η εκτίμηση της σημασίας τους παραμένει σε φυσιολογικά πλαίσια.
Αυτό που καθιστά μια ιδεοληψία(-ες) προβληματική(-ές), μια επαναλαμβανόμενη επίμονη δηλαδή σκέψη, παρόρμηση ή εικόνα που βιώνεται από τον ασθενή ως ανεπιθύμητη, απαράδεκτη εισβολή, έντονα δυσφορική και παρεισφρύουσα στη συνείδηση είναι η ένταση, η συχνότητα, η διάρκεια και ο τρόπος αντιμετώπισης από τον ασθενή (π.χ.υιοθέτηση ψυχαναγκασμών με σκοπό την ανακούφιση από αυτές) με αντίστοιχα αρνητικά αποτελέσματα στη λειτουργικότητά του ατόμου.
Οι συνηθέστερες Ιδεοληψίες είναι οι ακόλουθες:
- Συμμετρίας και ακρίβειας
- Θρησκείας
- Μόλυνσης/ασθένειας (μικροβιοφοβία, αρρωστοφοβία)
- Επιθετικότητας, βλάβης προς τον εαυτό ή τρίτους (συνήθως κοντινά πρόσωπα)
- Κοινωνικά απαράδεκτης συμπεριφοράς (π.χ. σεξουαλικής φύσεως)
- Ελέγχου
- Ταξινόμησης
- Αποθησαύρισης
- Παθολογικής αμφιβολίας
Ο φαύλος κύκλος του ψυχαναγκασμού
Ο όρος "ψυχαναγκασμός" ή αλλιώς "καταναγκασμός" αναφέρεται σε αντισταθμιστικές συμπεριφορές, τελετουργίες ή νοητικές πράξεις που στοχεύουν στην αποτροπή εμφάνισης ιδεοληψιών και του συνοδευτικού άγχους.
Οι ενέργειες αυτές προσφέρουν προσωρινή ανακούφιση. Η επαναλαμβανόμενη φύση τους, ωστόσο, οδηγεί σε έναν φαύλο κύκλο, όπου οι ιδεοληψίες επιμένουν και εντείνουν τον ψυχαναγκαστικό μηχανισμό.
Είναι σημαντικό ότι ο ασθενής που πάσχει από την εν λόγω διαταραχή δεν συνδέει τις πράξεις του με ρεαλιστική βάση σε σχέση με αυτό που προσπαθεί να αποτρέψει.
Οι ψυχαναγκασμοί μπορεί να εκδηλώνονται συστηματικά, προκαλώντας έντονη δυσφορία, ή να ενσωματώνονται στην καθημερινή ρουτίνα του ατόμου.
Ενώ αντίστοιχα, σε άλλες περιπτώσεις ενδέχεται να εμφανίζονται περιοδικά και να επιδεινώνονται κατά περιόδους ψυχικής πίεσης, όπου το άτομο νιώθει ότι χάνει τον έλεγχο.
Αυτό συμβαίνει διότι οι καταναγκασμοί αποσκοπούν στον μέγιστο έλεγχο της αβέβαιης πραγματικότητας των ασθενών και προσφέρουν μια ψευδαίσθηση ελέγχου, η οποία βεβαίως μειώνεται κατά την εμφάνιση ψυχοπιεστικών γεγονότων.
Οι ψυχαναγκασμοί μπορεί να είναι είτε φανεροί, παρατηρήσιμοι δηλαδή από τους άλλους, όπως ο έλεγχος ότι μια πόρτα είναι κλειδωμένη, είτε αφανείς ή νοεροί, όπως η επανάληψη μιας συγκεκριμένης φράσης στο μυαλό, η αντικατάσταση σκέψεων κλ.π.
Σύμφωνα με στοιχεία του National Institute for Health and Clinical Excellence (NICE), οι πιο συχνοί καταναγκασμοί είναι:
- Ελέγχου
- Καθαριότητας
- Επανάληψη πράξεων
- Νοητική επανάληψη λέξεων, φράσεων, προσευχών
- Ταξινόμησης/συμμετρίας
- Αποθησαύρισης
- Μετρήματος 2.1%
Στη διαταραχή αυτή υποβόσκουν βαθύτερα σχήματα - βαθύτερες δηλαδή πεποιθήσεις για τον εαυτό που συντελούν στη διαιώνιση του άγχους των ενοχών ή της ντροπής ενισχύοντας την ανθεκτικότητα της διαταραχής.
Τα σχήματα αυτά είναι:
- μη ανοχή της αβεβαιότητας,
- καταστροφοποίηση,
- πίεση για έλεγχο,
- τελειοθηρία
- υπερβολική ευθύνη,
- μαγική σκέψη και σύντηξη σκέψης/πράξης.
Τα ανωτέρω σχήματα δύναται να τροποποιηθούν σταδιακά μέσω της ψυχοθεραπείας.
Μη βασανίζετε άλλο τον εαυτό σας, υπομένοντας την ψυχική δυσφορία των ιδεοληψιών. Σπάστε τον φαύλο κύκλο της διαταραχής. Αναζητήστε τη βοήθεια του ειδικού.
Για πληροφορίες ή ραντεβού, καλέστε άμεσα στο 6981467990 ή στείλτε email στο cholekell@gmail.com ή μήνυμα μέσω του site στην ενότητα Επικοινωνία.